Факти и погрешни верувања за инфарктот
Би сакале да разјасниме некои работи поврзани со инфарктот. Дали се вистинити сите наши верувања за превенција на инфаркт ? Дали навистина не претставува закана за жените? Дали инфаркт во семејната историја значи дека сигурно ќе ви се случи и Вам во некој момент? Никако. Ова се две погрешни верувања. Ајде да ги погледнеме фактите.
Погрешно верување: Сите велат дека изгледам одлично за мојата возраст; нема шанси да имам ризик од срцев инфаркт или мозочен удар!
Ова не е точно. Добриот изглед не мора да значи дека Вашето срце е во добра здравствена состојба. Дури и највиткото лице може да има некои невидливи фактори на ризик што го става во опасност од кардиоваскуларни заболувања, како што се високо ниво на холестерол во крвта, висок крвен притисок или срцеви заболувања во семејната историја.
Колку повеќе кардиоваскуларни фактори на ризик има едно лице, толку е поголем ризикот од појава на срцев инфаркт. За некои од овие фактори на ризик не можеме да сториме ништо, како што се возраста (постарите луѓе се изложени на поголем ризик од помладите), полот (мажите се изложени на поголем ризик на помлада возраст, додека ризикот за жени се зголемува во постара возраст)1, или семејната историја (наследни ризици). Ако Вашите родители или браќа/сестри страдаат од срцеви заболувања, има голема веројатност дека и кај Вас ќе се појави тоа заболување.
Сепак, постојат некои фактори на ризик за срцеви заболувања кои може да ги контролирате:2
- Проверувајте го Вашите крвен притисок, шеќерот во крвта и нивото на холестерол. Следете ги лекарските упатства за препишаната терапија .
- Вежбајте редовно.
- Хранете се здраво.
- Ограничете ја консумацијата на алкохол.
- Одржувајте ја телесната тежина во здрави граници.
- Справете се со стресот
- Престанете со пушење.
Ако мислите дека имате повеќе кардиоваскуларни фактори на ризик, закажете лекарски преглед за да разговарате за Вашите здравствени и терапевтски опции. Справувањето со Вашите кардиоваскуларни фактори на ризик може да Ви го спаси животот.
Погрешно верување: Срцевите заболувања претежно ги погодуваат мажите
Жените кои имаат менструација се заштитени како резултат на постојаното производство на женски хормони, но кога ќе влезат во менопауза, тие стануваат подложни на срцеви заболувања и за жал, многу бргу ги достигнуваат мажите. Исто така, треба да се нагласи дека жените кои имаат и други фактори на ризик, како што е дијабетесот, се изложени на ист ризик за срцев инфаркт како и мажите.
Погрешно верување: Срцевите заболувања се закана само за постарите лица
Атеросклеротичните плаки составени од холестерол и масти започнуваат да се напластуваат во артериите кон крајот на тинејџерските години или во раните 20-ти години. Како што поминуваат годините, процесот забрзува и може да се влоши заради влијание на дополнителни фактори, како што се нездрава исхрана, пушење или недоволна физичка активност. За жал, континуираното стеснување на артериите, што може да го намали дијаметарот на крвниот сад за повеќе од 70%, предизвикува значителна опструкција, па и целосно блокирање на крвниот сад.
Погрешно верување: Нема да заболам од срцево заболување ако немам фактори на ризик
Општо е познато дека дијабетесот, високиот крвен притисок и пушењето го зголемуваат ризикот за срцев инфаркт. Тие се најзначајните фактори на ризик. Меѓутоа, има и други, кои се исто така важни и треба да се внимава на нив: консумирање многу месо или шеќер, прекумерна консумација на пржена храна, недоволно вежбање и абдоминална дебелина. 2
Погрешно верување: Моите родители живееја над 80 години и немаа срцеви заболувања
Позитивната семејна историја (т.е. ако некој близок член на семејството имал срцево заболување, особено ако тоа било на помлада возраст) навистина го зголемува ризикот од развој на срцево заболување. Сепак, тоа не значи дека некој што никогаш немал срцево заболување во своето семејство може да се чувствува целосно опуштено. Присуството на фактори на ризик и одредени животни навики го модифицираат нашиот ризик за развој на срцево заболување.
Погрешно верување: Високото ниво на холестерол е лошо, ниското ниво на холестерол е добро
Бројката за нивото на холестерол, сама по себе, не ни кажува многу. Важен е типот на холестерол. Зголемените нивоа на LDL или „лош“ холестерол се проблем. Покачени нивоа на HDL, или „добар“ холестерол, од друга страна, го намалуваат ризикот од инфаркт. Покрај тоа, покачените нивоа на триглицериди (неутрална маст) го зголемуваат ризикот од срцеви заболувања.2
Погрешно верување: Јас секогаш ги читам нутритивните информации на пакувањето на прехранбените производи и купувам само производи што немаат холестерол. Тoa е доволнo.
Холестерол содржат само прехранбените производи од животинско потекло. Оревите, кокосовото масло и путерот од кикиритки не содржат холестерол, но тоа автоматски не ги прави здрава храна. Тие содржат големи количини на заситени масти, кои црниот дроб ги претвора во холестерол. Имаме поголем број докази кои докажуваат дека трансмастите (произведени од хидрогенизирани растителни масла) се уште полоши за нашето здравје.3-5 Овие масти ги има во маргаринот, колачите и чипсот.
Погрешно верување: Срцевиот инфаркт е проследен со болка.
5-30% од сите случаи на срцев инфаркт немаат ниеден видлив знак и се нарекуваат нем срцев инфаркт.6 Во други случаи, срцевиот инфаркт може да личи на некоја друга состојба, како што се воспаление на желудникот, вртоглавица или болка во грбот. Нелагодноста што го придружува инфарктот може да помине за неколку часа, но тоа не значи дека срцето не било оштетено. Во општата популација, преваленцијата на нем миокарден инфаркт значително се зголемува со напредокот на возраста (до ˃5% кај возрасни лица). Хипертензијата и дијабетесот се поврзуваат со зголемена преваленција на нем миокарден инфаркт. Кај пациентите со дијабетес без коронарна артериска болест преваленцијата на нем миокарден инфаркт изнесувала околу 4%, но со тенденција на зголемување до 10% кај пациенти со периферна неуропатија, па до речиси 30% во присуство на докажана коронарна или периферна артериска болест.6 Без оглед како ќе се појави срцевиот удар, заканата од него е секогаш со иста големина.
Клучната порака е: Кога се сомневате на нешто, одете на лекар. Подобро да сте сигурни, отколку да се каете.
Погрешно верување: Веќе имав операција на коронарна артерија. Излечен сум!
Фактот дека сте биле на заболекар, кој го извадил расипаниот заб, не значи дека никогаш повеќе нема да треба да ги миете забите. И останатите заби може да се расипат. Истото важи и за срцето. Причините што предизвикале срцево заболување можеби сè уште се присутни (хипертензија, високо ниво на холестерол). Мора редовно да ги пиете лековите, да внимавате на Вашата исхрана и редовно да вежбате. Не заборавајте дека ви е дадена втора шанса за живот. Искористете ја максимално!
Погрешно верување: Моите пријатели ми кажуваат дека никогаш нема да успеам да престанам да пушам цигари.
Глупости. Пушењето не е вистинска, физичка зависност, тоа е лоша навика. Пушењето е една од основните причини за развој на срцево заболување. Добрата вест е, кога еднаш ќе ги оставите, со тек на време се намалува ризикот за инфаркт заради оваа лоша навика. Лицата кои многу пушеле цигари и тоа над 20 пакувања цигари во тек на една година можат да го намалат ризикот од кардиоваскуларни болести за 39% во тек на 5 години доколку престанат да пушат. Потребни се 5 до 10 години а некогаш и 25 години по прекин со пушењето за да се намали ризикот од кардиоваскуларни болести толку ниско колку што е ризикот кај лица кои никогаш не пушеле.7 Прекинот на пушење кај лица кои многу пушеле се поврзува со значајно помал ризик од кардиоваскуларни болести во тек на 5 години во споредба со актуелните пушачи. Сепак, во споредба со лица кои не пушеле, ризикот од кардиоваскуларни болести кај поранешни пушачи останува значително висок во тек на 5 години по престанок со пушењето.7 Тврдењето дека од една цигара нема да ви биде ништо не е точна. Мора целосно да ги оставите цигарите и да кажете не на пушењето..
Погрешно верување: Пациентите со дијабетес тип 2 треба да се грижат за нивото на шеќерот во крвта, а не за нивното срце.
Ова не е точно. Најопасната компликација на дијабетесот е зголемениот ризик од срцеви заболувања и мозочен удар , кои се јавуваат повеќе од двапати почесто кај лица со дијабетес тип 2 отколку кај лица кои немаат дијабетес. Терапевтските водачи и понатаму препорачуваат терапија со аспирин кај лица со дијабетес тип 2 за превенција на прв или повторен кардиоваскуларен настан кај селектирани пациенти. Потребен е индивидуализиран пристап за примена на ниски дози на аспирин и тоа врз основа на проценка на ризикот од кардиоваскуларно заболување и ризик за крварење кај секое лице поединечно.8,9
Референци:
- (1) Hochman JS, Tamis JE, Thompson TD, et al. Sex, clinical presentation, and outcome in patients with acute coronary syndromes. Global Use of Strategies to Open Occluded Coronary Arteries in Acute Coronary Syndromes IIb Investigators. N Engl J Med. 1999;341(4):226-232. doi:10.1056/NEJM199907223410402. Return to content
- (2) Piepoli MF, Hoes AW, et al. 2016 European Guidelines on cardiovascular disease prevention in clinical practice: The Sixth Joint Task Force of the European Society of Cardiology and Other Societies on Cardiovascular Disease Prevention in Clinical Practice (constituted by representatives of 10 societies and by invited experts) Developed with the special contribution of the European Association for Cardiovascular Prevention & Rehabilitation (EACPR). Atherosclerosis. 2016;252:207‐274. doi:10.1016/j.atherosclerosis.2016.05.037. Return to content
- (3) Mozaffarian D, Katan MB, Ascherio A, Stampfer MJ, Willett WC. Trans fatty acids and cardiovascular disease. N Engl J Med. 2006;354(15):1601-1613. doi:10.1056/NEJMra054035. Return to content
- (4) Brouwer IA, Wanders AJ, Katan MB. Trans fatty acids and cardiovascular health: research completed?Eur J Clin Nutr. 2013; 67:541–547. doi: 10.1038/ejcn.2013.43. Return to content
- (5) Gebauer SK, Destaillats F, Dionisi F, Krauss RM, Baer DJ. Vaccenic acid and trans fatty acid isomers from partially hydrogenated oil both adversely affect LDL cholesterol: a double-blind, randomized controlled trial.Am J Clin Nutr. 2015; 102:1339–1346. doi: 10.3945/ajcn.115.116129. Return to content
- (6) Valensi P, Lorgis L, Cottin Y. Prevalence, incidence, predictive factors and prognosis of silent myocardial infarction: a review of the literature. Arch Cardiovasc Dis. 2011;104(3):178-188. doi:10.1016/j.acvd.2010.11.013. Return to content
- (7) Meredith S. Duncan, Matthew S. Freiberg, Robert A. Greevy, Suman Kundu, Ramachandran S. Vasan, Hilary A. Tindle. Association of Smoking Cessation With Subsequent Risk of Cardiovascular Disease. JAMA, 2019; 322 (7): 642 DOI: 10.1001/jama.2019.10298 Return to content
- (8) Pignone M, Alberts MJ, Colwell JA, et al. Aspirin for primary prevention of cardiovascular events in people with diabetes: a position statement of the American Diabetes Association, a scientific statement of the American Heart Association, and an expert consensus document of the American College of Cardiology Foundation. Circulation. 2010;121(24):2694-2701. doi:10.1161/CIR.0b013e3181e3b133. Return to content
- (9) Samuel Seidu, Setor K Kunutsor, Howard D Sesso , J M Gaziano, J E Buring, Maria Carla Roncaglioni , Kamlesh Khunti Aspirin Has Potential Benefits for Primary Prevention of Cardiovascular Outcomes in Diabetes: Updated Literature-Based and Individual Participant Data Meta-Analyses of Randomized Controlled Trials. Return to content
поврзани статии:
Аспирин® Протект 100, 100 mg гастрорезистентни таблети Лекот може да се издава и/или продава без рецепт.
Bayer d.o.o. Љубљана- Претставништво Скопје
Антон Попов 1, лок 4 мез., лам 2
ПРЕД УПОТРЕБА ВНИМАТЕЛНО ДА СЕ ПРОЧИТА УПАТСТВОТО! ЗА ИНДИКАЦИИТЕ, РИЗИКОТ ОД УПОТРЕБАТА И НЕСАКАНИТЕ ДЕЈСТВА НА ЛЕКОТ КОНСУЛТИРАЈТЕ СЕ СО ВАШИОТ ЛЕКАР ИЛИ ФАРМАЦЕВТ.
